Παρασκευή 3 Ιουνίου 2011

Γαμώτο

Χτες το πρωί η μικρότερη κόρη μου, που τελειώνει την β γυμνασίου, έγραφε “Ιλιάδα” και γύρισε πολύ στεναχωρεμένη απ τις εξετάσεις. Έγραψε μάλλον καλά κι εν πάση περιπτώσει, απέδωσε έτσι που στην ίδια δεν ήταν εξηγήσιμη η τόση απογοήτευση, μιας κι είχε ασχοληθεί ικανοποιητικά με όλα τα ζητούμενα, εκτός απο ένα: να διακρίνει τις ενότητες σε ένα κείμενο, αρκετά πονηρά δοσμένο όπως μου είπε. “Νοιώθω σαν άδεια” έλεγε.. Ξέροντας περίπου τη σκέψη της και την αγάπη της στο Λόγο, απόρησα γιατί μπορεί να άφησε το θέμα αναπάντητο, αφού άλλωστε παιδεύτηκε αρκετά μ' αυτό. “Μα δυσκολεύτηκα πολύ” μου είπε, “για παράδειγμα, διέκρινα σαν ενότητα, να είναι μόνο μία φράση! Πώς να πιστέψω πως αυτό μπορεί να είναι σωστό; Μπορεί να είναι ολόκληρη ενότητα μια μόνο φράση;” Γιατί οχι; της απάντησα. Ακόμα ίσως και μια μόνο λέξη. Βέβαια, κατάλαβα πως στην εικόνα της, όπως την διδάχτηκε και όπως εντυπώθηκε στο μυαλό της, για να αποτελεί κάτι “νοηματική ενότητα” θα πρέπει να έχει μια αξιοσέβαστη έκταση, όσο τουλάχιστον μια παχιά παράγραφος. Με κοιτούσε απορημένη και λυπημένη.
Το ερώτημα που φαινόταν να έχει νόημα πια, ήταν: τι στ' αλήθεια μπορεί να την έκανε να αισθάνεται τόσο απογοητευμένη;
Ύστερα απο λίγα λεπτά κουβέντας, κατέληξε σχεδόν μόνη της, πως η αιτία της μεγάλης της δυσφορίας, ήταν πως δεν τόλμησε να υπερασπίσει τη σκέψη της, ακόμα κι αν αυτή δεν αποδεικνυόταν σωστή και πρέπουσα, πως φοβήθηκε το λάθος, πως δεν υπεράσπισε τον εαυτό της.
Φυσικά συμφώνησα μαζί της και της θύμισα πως είναι βέβαια αρκετά σημαντικό να είναι επιμελής και να τα πάει καλά στο σχολείο της, αλλά σημαντικότερο όλων είναι να δοκιμάζει τη σκέψη της συνδιαστικά και με θάρρος, να πατάει στις γνώσεις για να πάει τον εαυτό της παραπέρα, να έχει ιδέες, να τολμά, να αντιστέκεται, να αναπτύσσεται, να κάνει λάθη, κοντολογίς να είναι ένας ελεύθερος άνθρωπος.
“Να αντιστέκομαι σε όλα μαμά; Ακόμα και σ' αυτά που μου μαθαίνουν;”
Αν νοιώθεις να σε πνίγουν, ναι, οι κανόνες είναι ένας μπούσουλας, δεν είναι για να μας κοιμίζουν, ούτε να μας φυλακίζουν, της απάντησα και κρατήθηκα πολύ για να μην τελειώσω τη φράση μου μ' ένα φωναχτό γαμώτο.
Η ίδια έμεινε μάλλον με λίγη ακόμα δυσπιστία κι εγώ μ' ένα σφίξιμο στο στομάχι και στην καρδιά.
Ίσως γι αυτό πήρα να γράφω νυχτιάτικα..

Τις τελευταίες μέρες κι εδώ στη Σαλονίκη, όπως και στην Αθήνα και σ' άλλες πόλεις, κι όπως βέβαια και στην Ισπανία ήδη, οι αγαναχτισμένοι άνθρωποι μαζεύονται στις πλατείες. Ένα χρόνο τώρα, αναρωτιόμουν μήπως έχουμε πάρει ομαδικά βάλιουμ- και δεν το ξέρουμε. Τελικά βγήκαμε απ τα σπίτια μας. Κι απ ό,τι προλαβαίνω να διαβάσω, άρχισε να γίνεται λόγος γι αυτό, είδα και μια ωραία σχετική εκπομπή του Τσίμα στην τηλεόραση, χτες αργά που γύρισα απ τη δουλειά. Ναι.. Χάλια τα πράγματα, χάλια.. κι οι πιο βαθυστόχασοι ανάμεσα στους απλούς ανθρώπους που συναναστρέφομαι, καθώς ένας απλός άνθρωπος είμαι κι εγώ, λένε πως ακόμα δεν είδαμε τίποτα.. Ξέρετε, θα πούμε το ψωμί, ψωμάκι. Αχ μανούλα, λες και θέλουν να δικαιωθούν οι ιστορίες σου της Κατοχής..
Λοιπόν; Πώς έγινε και φτάσαμε ως εδώ;
Α, πάρα πολλοί λόγοι. Και τώρα είμαστε όλοι αγαναχτισμένοι, γιατί γελαστήκαμε και προδοθήκαμε απ αυτούς που εμπιστευτήκαμε να μας κυβερνούν. Βεβαίως είναι αλήθεια πως μας γέλασαν και μας πρόδωσαν και έχουν τεράστια ευθύνη και δυστυχώς παραμένουμε μ' ένα αίσθημα αδικαίωτου γιατί απλώς δεν πρόκειται να δικαιωθούμε, όμως ευθύνη έχουμε κι εμείς γιατί απλώς, όταν τους επιλέγαμε, και κάθε φορά που τους επιλέγαμε, δεν είμασταν ελεύθεροι άνθρωποι. Γιατί οι ελεύθεροι άνθρωποι, δεν μασάνε στις υποσχέσεις, δεν στρουθοκαμιλίζουν στο βόλεμά τους, δεν αποκοιμιούνται στην (ομολογουμένως υψηλότατη) τέχνη των δελτίων ειδήσεων, ελέγχουν πού και πού την πλεονεξία τους, αναρωτιούνται κι ανησυχούν, στεναχωριούνται ελεύθερα, χαίρονται ελεύθερα, σκέφτονται ελεύθερα (εδώ το ελεύθερα θα έπρεπε να είναι πλεονασμός), πέφτουν και ξανασηκώνονται, κερδίζουν ή χάνουν και παίρνουν τη ζωή τους απ την αρχή, άμα είναι να καταθλιφθούν το κάνουν κατα μόνας όχι ομαδικά και οπωσδήποτε δεν χαριεντίζονται με τους κλέφτες τους όταν αυτοί θρασύτατα ακόμα βγαίνουν στους δρόμους για χειραψίες, ούτε αποδέχονται τις ατέλειωτες τηλεβλακώδεις φλυαρίες μεταξύ αυτών και αυτών...
Με τούτα και με τ' άλλα, περάσανε τα χρόνια και σταδιακά (αλλά μάλλον με ακρίβεια μαθηματική κι αναμενόμενη) βουτηχτήκαμε σ' αυτό που τώρα επίσημα ονομάστηκε οικονομική κρίση, δηλαδή δύσκολο πρόβλημα.
Και απο την υπεύθυνη κι απο ελεύθερες εκλογές εκλεγμένη κυβένηση, δόθηκε η προοπτική μιας λύσης, που οχι μόνο δεν φαίνεται να μας περιλαμβάνει ως λύτρωση αλλά μοιάζει (αν δεν βγάζει κι όλας μάτι), πως είναι εχθρική σε όλους εμάς.
Μια λύση άτολμη αλλά ασφαλής; Αυτό δηλαδή που θα λέγονταν, σωστό;
Μπερδεύομαι.
Γιατί εγώ ξέρω πως δεν υπάρχει πρόβλημα που να μην περιέχει τη λύση του.
Ούτε πρόβλημα που να γεννήθηκε “μέσα” και να έχει ελπίδα για λύση απο “έξω”, υπάρχει.
Κι εδώ, γίνονται άλλα..
Βλέπω στο μεταξύ συνεχώς στις εφημερίδες άρθρα απο ξένους και έλληνες καθηγητές κι αναλυτές, που υποστηρίζουν πως η λύση που δόθηκε δεν λύνει τίποτα και πως υπήρχαν (ή μήπως υπάρχουν ακόμα;) δυνατότητες για άλλες πραγματικές λύσεις, που δεν περιλαμβάνουν εξαθλίωση, κατάθλιψη, μιζέρια, αρρώστια, στασιμότητα, θάνατο, υποθήκες και ξεπούλημα και μπερδεύομαι κι άλλο..
Τι στο καλό γίνεται; Γιατί κανείς δεν τους ακούει;
Ύστερα θυμάμαι κι εκείνο το ωραίο που είπε ο Αΐνστάιν, οτι κανένα πρόβλημα δεν λύνεται στο ίδιο επίπεδο σκέψης που δημιουργήθηκε, σωστό το βρίσκω, εμένα άλλωστε η ζωή μου το επιβεβαίωσε και μπερδεύομαι ακόμα πιο πολύ, πώς γίνεται και η υπεύθυνη κι ελεύθερα εκλεγμένη κυβέρνηση δεν παίρνει υπ όψη της κάτι τόσο απλό κι επιμένει σ' αυτή την βιολογική, πνευματική και ψυχική εξόντωση των χαμηλά συνταξιούχων υπερήλικων γονιών μου, τη δική μου και των παιδιών μου;

Δεν είμαι οικονομολόγος για να ξέρω ποια θα μπορούσε να είναι μια καλή λύση στα οικονομικά πράγματα της χώρας μου και δεν είμαι ούτε φιλόλογος ώστε να μπορώ να απαντήσω με ακρίβεια κι επιστημονική επάρκεια στις απορίες της κόρης μου στην “Ιλιάδα”, όμως με ευκολία θα θεωρήσω τον εαυτό μου αποτυχημένο, αν δεν φροντίσω αρκετά, ώστε να εξελιχθεί σ' έναν ελεύθερο άνθρωπο, που προκαλεί τις δυνατότητες του μυαλού και της ψυχής του μέσα στην καθημερινότητα και μέσα στα απλά πράγματα της ζωής.
Κι ίσως έτσι η δική της γενιά, αβέβαιη και σαστισμένη, μέσα απο μια παιδεία συρρικνωμένη, μίζερη κι ακόμα πιο φτωχή απ αυτήν της δικής μου γενιάς, να καταφέρει να σέβεται και να τιμά τον εαυτό της χωρίς ν' ασφυκτιά στο σωστό και το άριστο και να φτάνει να αισθάνεται τα όρια της ελευθερίας της, όχι μόνο κάθε τέσσερα χρόνια που θα ψηφίζει, αλλά κάθε στιγμή που ζει, καθώς θα μπορεί να συλλογιέται ό,τι της σερβίρουν, να αφουγκράζεται τους υποκριτές, να μην επαναπαύεται στο επίπλαστο, ν' αμφισβητεί τις νόρμες, να υποψιάζεται πως μια λύση που δεν βρίσκεται στην υπηρεσία της ζωής δεν μπορεί να είναι μια καλή λύση, να τολμά να κάνει λάθη.
Γιατί μ' αυτόν και μόνο μ' αυτόν τον τρόπο έχει ελπίδες, να μην νοιώσει κάποτε άδεια ή αδειασμένη.
Κι αφού επίσης δεν ξέρω να υπάρχει δημιουργία έξω απ το λάθος, θα επιμείνω πως μπορεί να υπάρχει νοηματική ενότητα, που να είναι οχι μια φράση αλλά ακόμα και μια μόνο λέξη.
Για παράδειγμα, τώρα, η λέξη γαμώτο.



Φρ. Παπαδοπούλου, 3/11/2011